Freight collect là gì? Khái niệm và các ứng dụng trong vận chuyển quốc tế

Trong ngành logistics và vận tải quốc tế, có nhiều thuật ngữ chuyên ngành khiến các doanh nghiệp, nhà nhập khẩu và xuất khẩu gặp khó khăn trong việc nắm bắt đúng nghĩa, từ đó ảnh hưởng đến quá trình giao dịch, thanh toán và xử lý hồ sơ. Một trong những thuật ngữ phổ biến nhưng không kém phần phức tạp đó chính là freight collect. Vậy freight collect là gì? Thực chất, đây là một khái niệm liên quan mật thiết đến cách thức thanh toán cước phí vận chuyển hàng hóa, đặc biệt trong các giao dịch quốc tế.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào khái niệm freight collect, khám phá ý nghĩa, các loại hình và ứng dụng thực tế trong ngành logistics. Ngoài ra, bài viết còn phân tích chi tiết các phương thức thanh toán vận chuyển, quyền lợi và nghĩa vụ của các bên liên quan, cũng như các thủ tục pháp lý đi kèm.

Freight Collect là gì? Hiểu rõ khái niệm và ý nghĩa trong Logistics

Freight Collect là gì?

Chữ freight trong tiếng Anh có nghĩa là cước phí vận chuyển, còn collect mang ý nghĩa là thu hộ hoặc thu tiền. Ghép lại, freight collect thể hiện hình thức thanh toán cước phí vận chuyển hàng hóa nợ cho người nhận hàng sau khi hàng đã được giao xong. Thường thì, phương thức này thuận tiện cho người mua, vì họ có thể kiểm tra hàng hóa trước khi thanh toán.

Trong vận tải quốc tế, freight collect là một trong các phương thức thanh toán cước phí vận chuyển được sử dụng phổ biến nhất. Mục đích chính của hình thức này là để người gửi hàng (shipper) không phải trả phí vận chuyển ngay từ ban đầu, mà thay vào đó, người nhận hàng sẽ thanh toán toàn bộ phí này khi nhận hàng.

Điều này mang lại nhiều lợi ích cả cho người bán và người mua. Đối với nhà bán, họ có thể giảm thiểu rủi ro về tài chính vì không cần phải trả trước cước phí. Đối với người mua, họ có thể dễ dàng kiểm tra hàng hóa trước khi quyết định thanh toán, hạn chế tối đa các rủi ro liên quan đến hàng bị lỗi hoặc thiếu sót.

Đặc điểm chính của phương thức freight collect

• Chủ thể thanh toán: Người nhận hàng (người mua hoặc người cuối cùng nhận hàng)
• Thời điểm thanh toán: Khi hàng đã được giao, người nhận sẽ thanh toán theo hợp đồng vận tải
• Phương thức chuyển tiền: Thường thông qua giấy chứng nhận giao hàng, phiếu thu hoặc các hình thức thanh toán quốc tế như ngân hàng, chuyển khoản điện tử, tiền mặt…

Lợi ích của freight collect trong thương mại quốc tế

Phương thức freight collect đem lại lợi ích rõ ràng cho các bên trong quá trình giao dịch:

• Tiện lợi và linh hoạt: Người mua không cần trả trước, giúp đẩy nhanh quy trình mua bán và giảm thiểu chi phí vay vốn.
• An toàn cho người gửi hàng: Giảm thiểu rủi ro về việc hàng không đến tay người nhận hoặc bị trả lại do không thanh toán cước phí.
• Thúc đẩy thương mại quốc tế: Tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp mở rộng thị trường, giảm thiểu các vòng đàm phán về thanh toán ngay ban đầu.

Các rủi ro và hạn chế của freight collect

Tuy nhiên, phương thức này cũng tồn tại một số hạn chế nhất định:

• Rủi ro không thanh toán: Người nhận có thể từ chối thanh toán, gây thiệt hại cho người gửi hàng.
• Chi phí phát sinh cao hơn: Trong một số trường hợp, ngân hàng hoặc tổ chức trung gian có thể tính phí dịch vụ cao hơn so với phương thức trả trước.
• Yêu cầu thủ tục rõ ràng: Phải có hợp đồng rõ ràng, quy trình minh bạch để tránh tranh chấp hoặc hiểu lầm về nghĩa vụ thanh toán.

Trong phần tiếp theo, chúng ta sẽ đi sâu vào các loại hình freight collect phổ biến, phân tích cách vận dụng phù hợp trong từng trường hợp.

Freight Collect và Freight Prepaid khác nhau ra sao?

“Freight Collect” và “Freight Prepaid” là hai điều khoản thanh toán cước vận chuyển thường gặp trong vận tải quốc tế, đặc biệt là trong vận đơn (Bill of Lading). Dưới đây là sự khác biệt cơ bản giữa hai điều khoản này:

Tiêu chí	Freight Prepaid (Cước trả trước)	Freight Collect (Cước trả sau/thu tại cảng đến)
Người trả cước	Người gửi hàng (Shipper/Người xuất khẩu)	Người nhận hàng (Consignee/Người nhập khẩu)
Thời điểm thanh toán	Thanh toán trước khi hàng được gửi đi (trước khi tàu rời cảng bốc hàng).	Thanh toán khi hàng đã đến cảng đích và trước khi nhận hàng.
Điều kiện Incoterms phổ biến	Thường đi kèm với các điều kiện nhóm C (CFR, CIF, CPT, CIP) và nhóm D (DAP, DDP, DPU).	Thường đi kèm với các điều kiện nhóm E (EXW) và nhóm F (FCA, FAS, FOB).
Kiểm soát Logistics	Người gửi có nhiều quyền kiểm soát hơn trong việc lựa chọn hãng vận chuyển, tuyến đường, và đảm bảo chất lượng dịch vụ.	Người nhận có thể có quyền lựa chọn hãng vận chuyển và đàm phán giá cước trực tiếp.
Rủi ro và trách nhiệm	Người gửi chịu trách nhiệm về cước phí và rủi ro cho hàng hóa trong quá trình vận chuyển cho đến khi hàng đến đích.	Người nhận chịu trách nhiệm về cước phí và rủi ro cho hàng hóa từ khi hàng rời khỏi cơ sở người gửi (tùy thuộc vào Incoterms cụ thể).

Các loại hình Freight Collect phổ biến trong vận tải quốc tế

Trong thực tế, thị trường vận tải quốc tế và logistics ngày nay có nhiều phương thức thanh toán freight collect phù hợp với từng loại hàng hóa, tuyến đường và các quy định pháp luật của từng quốc gia. Nắm rõ các loại hình này sẽ giúp các doanh nghiệp, nhà xuất nhập khẩu đưa ra quyết định thanh toán phù hợp, tối ưu hóa lợi ích và giảm thiểu rủi ro.

Freight Collect theo phương thức D/O (Delivery Order)

Phương thức này dựa trên chứng từ giao hàng (D/O – Delivery Order) mà người nhận hàng cần xuất trình để lấy hàng và thanh toán cước phí.

Việc thanh toán cước phí trong phương thức này được thực hiện dựa trên chứng từ giao hàng, thường là bản sao của vận đơn hoặc chứng từ do ngân hàng hoặc tổ chức trung gian phát hành. Người nhận hàng sẽ tiến hành thanh toán dựa trên chứng từ này trước khi lấy được hàng hóa.

Ưu điểm và hạn chế

• Lợi điểm: Người nhận hàng có thể kiểm tra hồ sơ, đảm bảo hàng hóa đúng quy định trước khi thanh toán.
• Hạn chế: Rủi ro cho người gửi hàng nếu người nhận không thanh toán hoặc chậm trễ, nhất là trong các giao dịch quốc tế dài ngày.

Freight Collect qua phương thức ngân hàng (Bank Collection)

Trong phương thức này, bên gửi hàng sẽ gửi yêu cầu thu hộ cước phí qua ngân hàng. Ngân hàng trung gian sẽ thực hiện các nghiệp vụ thu tiền từ người nhận.

Quy trình thực hiện

• Bên gửi hàng gửi chứng từ và yêu cầu ngân hàng thu hộ cước phí từ người nhận.
• Người nhận thanh toán qua ngân hàng và nhận chứng từ để lấy hàng.
• Ngân hàng chuyển tiền thu được về cho bên gửi hàng sau khi thu đủ tiền.

Lợi ích và rủi ro

• Lợi ích: Tăng cường tính minh bạch trong quá trình thanh toán, hạn chế tranh chấp.
• Rủi ro: Thời gian xử lý lâu hơn, phí dịch vụ cao, các rắc rối liên quan đến quy trình xác minh danh tính.

Freight Collect qua các hình thức thanh toán điện tử

Với sự phát triển của công nghệ số, các phương thức thanh toán freight collect qua hình thức điện tử đang ngày càng phổ biến.

Các phương thức phổ biến

• Chuyển khoản ngân hàng điện tử (wire transfer)
• Thanh toán qua các nền tảng tài chính số: PayPal, Alipay, WeChat Pay
• Ứng dụng thanh toán di động và ví điện tử

Ưu điểm vượt trội

• Tiện lợi, nhanh chóng, giảm thiểu thủ tục giấy tờ.
• Phục vụ tốt cho các giao dịch nhỏ lẻ hoặc số lượng lớn hàng nhỏ.
• Có thể theo dõi, kiểm soát quá trình thanh toán dễ dàng trên các nền tảng số.

Nhược điểm cần lưu ý

• Độ an toàn có thể thấp hơn phương thức truyền thống nếu không cẩn thận.
• Không phù hợp cho các đơn hàng lớn hoặc cần các chứng từ pháp lý rõ ràng hơn.

Trong phần tiếp theo, chúng ta sẽ đi sâu vào các quy trình, thủ tục và các yếu tố pháp lý khi sử dụng các phương thức freight collect này trong hợp đồng quốc tế.

Các yếu tố pháp lý và thủ tục liên quan đến freight collect trong vận tải quốc tế

Trong hoạt động vận chuyển hàng hóa xuyên quốc gia, yếu tố pháp lý đóng vai trò then chốt nhằm bảo vệ quyền lợi của các bên, tránh các rủi ro phát sinh từ các tranh chấp hợp đồng hay các vấn đề về thủ tục hải quan, chứng từ.

Quy định pháp luật liên quan đến freight collect

Các quy định này thường dựa trên các công ước quốc tế như Công ước của Liên hợp quốc về hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế (CISG), hoặc các nguyên tắc của ICC (International Chamber of Commerce) về vận chuyển và chứng từ xuất nhập khẩu.

Các nguyên tắc ban hành và áp dụng

Các nguyên tắc này đề cập rõ ràng về trách nhiệm của các bên, cách thức xử lý các tranh chấp, quy định về chứng từ thanh toán, bảo hiểm và các vấn đề pháp lý liên quan.

Pháp luật của các quốc gia liên quan

Ngoài ra, mỗi quốc gia có quy định riêng về hải quan, thuế, chứng từ và xử lý các tranh chấp phát sinh trong vận chuyển hàng hóa quốc tế theo phương thức freight collect. Hiểu rõ luật pháp từng khu vực sẽ giúp các doanh nghiệp tối ưu chiến lược kinh doanh, tránh các rủi ro pháp lý không đáng có.

Thủ tục và chứng từ liên quan

Các chứng từ thường gặp gồm có:

• Vận đơn (Bill of Lading)
• Phiếu giao hàng (Delivery Order)
• Hợp đồng vận chuyển
• Giấy chứng nhận kiểm tra chất lượng
• Giấy tờ hải quan, giấy phép xuất nhập khẩu

Việc chuẩn bị đầy đủ, chính xác các chứng từ không những giúp hoạt động lưu thông hàng hóa diễn ra suôn sẻ mà còn góp phần minh bạch trong quá trình thanh toán freight collect.

Trong thực tế, các tranh chấp liên quan đến freight collect thường liên quan đến vấn đề từ chối thanh toán, hàng bị mất mát, thiếu hụt hoặc chậm trễ. Việc quy định rõ ràng trong hợp đồng cũng như có các điều khoản bồi thường, xử lý tranh chấp phù hợp sẽ giúp giảm thiểu các rủi ro này.

Mời bạn xem thêm: Freight Prepaid Là Gì? Phân Biệt Freight Prepaid Và Freight Collect

Freight collect là một phương thức thanh toán cước phí vận chuyển hàng hóa quốc tế mang lại nhiều lợi ích cho cả người gửi và người nhận, tạo điều kiện thuận lợi để mở rộng thương mại xuyên biên giới. Tuy nhiên, để áp dụng hiệu quả, các doanh nghiệp cần hiểu rõ về các quy trình, chứng từ, pháp lý liên quan cũng như quản lý rủi ro một cách chặt chẽ. Hiểu biết đầy đủ về freight collect là gì sẽ giúp các bên chủ động hơn trong các hợp đồng giao dịch, tối ưu lợi ích và đảm bảo hoạt động vận tải quốc tế diễn ra trôi chảy, an toàn.